Şara Şalkahazi

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Şara Şalkahazi
mac. Schalkház Sarolta Klotild
Doğum tarixi 11 may 1899(1899-05-11)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 27 dekabr 1944(1944-12-27)[1][2][…] (45 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi güllə yarası[d][4]
Fəaliyyəti jurnalist, nun[d], bookbinder[d], müəllimə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Müqəddəs Şara Şalkahazi (tam adı: Şara Şalkahazi, mac. Sára Salkaházi; 11 may 1899[1][2][…], Kоşitsе, Transleytaniya[3] – 27 dekabr 1944[1][2][…], Budapeşt) — İkinci Dünya müharibəsi zamanı təxminən yüz yəhudinin həyatını qurtarmış macar katolik rahibəsi.

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şalkahazi 11 may 1899-cu ildə Kaşşada (indiki Slovakiyanın Koşitse şəhəri) anadan olmuşdur. Valideynləri Leopold və Klotild Şalkahazin Kaşşadakı Şalkahaz Otelinin sahibləri idilər. Ailə alman mənşəli idi. Atası iki yaşı olanda vəfat etmişdir. Qardaşı onun "güclü iradəyə malik və öz ağlı ilə hərəkət edən oğlansayağı qız" olduğunu qeyd edirdi.[5] O, ibtidai sinif müəllimliyi ixtisasına yiyələnmiş, sonralar cildçinin köməkçisi və qadın papaqçısının mağazasında çalışmışdır. O, jurnalist olmuş və Çexoslovakiyanın Milli Xristian Sosialist Partiyasının rəsmi nəşrini redaktə etmişdir. Bu vaxt o, dindarlardan uzaq idi və bəzən də ateizmə meyil edirdi. Rahibə olmazdan əvvəl bir dəfə evlənməyə hazırlaşsa da, nişanını geri qaytarmışdır.

Dindar həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1912-ci ildə Margit Şlahta tərəfindən təsis edilmiş Sosial Xidmət Bacıları ilk əvvəl mütəmadi olaraq siqaret çəkən qadın jurnalisti qəbul etməkdə istəksiz idilər.[6] Şalkahazi 1929-cu ildə yığınağa qatılmış və ilk andını 1930-cu ildə Pentekost zamanı içmişdir. İlk təyinatı Koşitsedəki Katolik Xeyriyyə İdarəsinə olmuşdur; o, burada xeyriyyə işlərinə nəzarət edir, dini kitab mağazası idarə edir və dövri olaraq "Katolik Qadınlar"ı dərc etdirdi. Slovakiyanın Katolik Yepiskop Konfransının tələbi ilə bütün müxtəlif Katolik qadınların qruplarını milli Katolik Qadınlar Assosiasiyasında təşkil etmiş[5] və Qızların Milli Hərəkatını qurmuşdur.[6] Katolik İşçi Qızlar Hərəkatının milli direktoru olan Şara Bacı Balaton Gölü yaxınlığında işləyən qadınlar üçün ilk macar kollecini qurdu. Artan faşist ideologiyasına etiraz etmək üçün Şara Bacı soyadını daha çox macarca səslənən "Şalkahazi"yə dəyişmişdir.[7] O, Budapeştdə işləyən qızlar üçün evlər açdı və təlim kursları təşkil etdi. O, həmçinin 19 noyabr 1943-cü ildə kanonizasiya olunmuş macar Müqəddəs Marqaretin həyatına pyes yazmışdı.[7]

Onun hədsiz enerjisini digər bacılar səhv başa düşmüş və onun diqqəti öz üzərinə çəkmək istədiyini zənn etmişdilər.[8] Onun rəhbərləri onun peşəsini şübhə altına aldılar və onun müvəqqəti vədlərini yeniləməyə, eləcə də bir il dini paltar geyməsinə icazə vermədilər. Şalkahazi buranı tərk etməyi düşünürdü.[6] Buna baxmayaraq, o, Sosial Xidmət Bacılarının andiçməsini yerinə yetirmədən həyatını davam etdirdi.[5] Braziliyadakı Macarıstan Benediktaları Bacılardan ordakı missiyada işləməyi xahiş emişdilər; Sara getməyə hazır idi, lakin İkinci Dünya müharibəsi buna mane oldu.

İkinci Dünya müharibəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şara Bacı Macarıstan Nasizm Partiyası tərəfindən təqib edilən yəhudilər üçün təhlükəsiz bir sığınacaq təmin etmək məqsədilə İşçi Qızlar Evlərini açdı.[7] O, 1943-cü ildə bir yəhudi qaçqınını rahibə paltarında gizlədərək, gestaponun axtarış etdiyi Kaşşadakı Bacıların evindən qaçırmış və müvəqqəti olaraq Slovakiyadan Budapeştə aparmışdı.[9] İkinci Dünya müharibəsinin son aylarında Şalkahazi Macarıstanın paytaxtı Budapeştdə Sosial Xidmətlər Bacılarına məxsus bir binada yüzlərlə yəhudinin sığınmasına kömək etdi.[10] Təxminən 100 nəfərə Macarıstan Katolik İşçi Qadınlar Hərəkatının milli direktoru olan Şalkahazi özü yardım etmişdi.[11] Evə görə məsul olan Şara gizli olaraq, Tanrıya yalnız digər bacıların müharibə zamanı zərər görməməsi halında özünü qurban verməyə hazır olduğunu ifadə edən rəsmi and içdi. Andın mətni onun jurnallarında qorunub saxlanılır.

Ölümü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Evdə işləyən qadın tərəfindən dövlətə xəyanət edilməsi səbəbi ilə Şaranın gizlətdiyi yəhudilər Macarıstanın nasizm meyilli Çarpaz Xaç Partiyasının üzvləri tərəfindən həbs edilmişdi. Həbslər baş verəndə Şara evdə deyildi. O, qaça bilərdi, lakin geri dönməyi seçdi. Məhbuslar 27 dekabr 1944-cü ildə Dunay çayının sahilində düzlənmiş[12] və dörd yəhudi qadın və Şaranın dini icmasının üzvü olmayan bir xristian həmkarları ilə birlikdə güllələnmişdilər. Qətllər 1967-ci ildə Çarpaz Xaçın üzvlərinin mühakiməsi zamanı gün üzünə çıxmışdır.

1969-cu ildə[13] macar yəhudiləri adına gördüyü işlər yanında öldürülən yəhudi qadınlardan birinin qızı tərəfindən irəli sürüldükdən sonra Yad Vaşem[12] tərəfindən tanınmışdı.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Sára Salkaházi // GCatholic.org. 1997.
  2. ↑ 1 2 3 4 Schäfer J. Sára Salkaházi // Ökumenisches Heiligenlexikon. 1998.
  3. ↑ 1 2 PIM identifier.
  4. ↑ Salkaházi Sára (1899 - 1944 ) // The Righteous Among the Nations Database (ing.).
  5. ↑ 1 2 3 "Sára Salkaházi". 8 January 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 March 2016.
  6. ↑ 1 2 3 "Sára Salkaházi (1899–1944)", Vatican News Service
  7. ↑ 1 2 3 "Bl. Sara Salkahazi, Martyr, Member of the Sisters of Social Service". Catholic News Agency. 1 April 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 March 2016.
  8. ↑ "Sadlier Religion – Faith and Witness". 4 March 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 March 2016.
  9. ↑ ""Salkahazi, Sara", Yad Vashem". 2018-01-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-13.
  10. ↑ McDonough, Chris International Raoul Wallenberg Foundation Sara Salkahazi [1] [ölü keçid]
  11. ↑ "ADL Applauds Beatification Of Hungarian Nun Who Saved Jews". 28 March 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 March 2016.
  12. ↑ 1 2 "Catholic Church to beatify Hungarian nun who saved Jews in World War II". Associated Press story in the Jerusalem Post. September 16, 2006. October 16, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 14, 2019. (#apostrophe_markup)
  13. ↑ "The Righteous Among The Nations – Salkaházi Sára (1899–1944)". Yad Vashem The Righteous Among The Nations Database. October 19, 2013. October 30, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 14, 2019.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Şara Şalkahazi ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Şara_Şalkahazi&oldid=7125220"